Đất Nước – Bài Thơ Nổi Tiếng Nhất Của Nguyễn Đình Thi

Giúp Bạn » Cuộc sống » Đất Nước – Bài Thơ Nổi Tiếng Nhất Của Nguyễn Đình Thi

Bài thơ Đất nước Nguyễn Đình Thi là môt trong những bài thơ nổi tiếng nhất của ông, của làng văn học Việt Nam hiện đại. Bài thơ  Đất Nước được tác giả hoàn thành trong thời gian khá dài từ 1948 đến 1955. Khi nói đến Đất Nước người ta liên tưởng ngay đến một đất nước Việt Nam hiền hòa, đã đi qua những đau thương để tạo nên một Việt Nam hào hùng và vững mạnh.

Đất Nước

Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.

Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha!
Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Nước chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất
Ðêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về!
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.
Từ những năm đau thương chiến đấu
Ðã ngời lên nét mặt quê hương
Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu
Ðã bật lên những tiếng căm hờn

Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta
Thằng giặc Tây, thằng chúa đất
Ðứa đè cổ, đứa lột da…

Xiềng xích chúng bay không khoá được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay không bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà!

Khói nhà máy cuộn trong sương núi
Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng
Ôm đất nước những người áo vải
Ðã đứng lên thành những anh hùng.

Ngày nắng đốt theo đêm mưa dội
Mỗi bước đường mỗi bước hy sinh
Trán cháy rực nghĩ trời đất mới
Lòng ta bát ngát ánh bình minh.

Súng nổ rung trời giận dữ
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng loà.

– Nguyễn Đình Thi –

Lời bình

Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa.”

Bài thơ Đất Nước bắt đầu với những cảm xúc viết về mùa thu Hà Nội, một mùa thu đã xa, nhưng còn vương vấn trong lòng tác giả một nỗi nhớ khôn nguôi. Nhà thơ nhớ về một Hà Nội , một Hà Nội vào thu chớm lạnh,với mùi hương cốm đặc trưng đủ làm cho lòng bâng khuâng. Hướng cốm là đặc trưng mà đất trời và tạo hóa mang đến cho Hà Nội, mỗi sớm mai thức giấc với làn mùi hương cốm thoang thoảng đủ để người ta nhớ Hà Nội và yêu Hà Nội hơn.

“Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may”

Mùa thu Hà Nội với sự chớm lạnh, gió heo may làm cho nhà thơ càng nhớ hơn Hà Nội, một mảnh đất gắn bó sâu trong tiềm thức của tác giả. Nguyến Đình Thi đã đưa vào thơ những gì đặc trưng nhất của mùa thu Hà Nội. Điều đó chứng tỏ nhà thơ là người gắn bó sâu nặng, thiết tha với Hà Nội thấm thía xao xác khi ở xa trông về. Những nỗi nhớ đó đã tạo nên cảm hứng cho tác giả viết nên những câu thơ về Đất Nước đi mãi theo thời gian.

“Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.”

Viết về mùa thu, nhiều nhà thơ thường viết về những cuộc chia ly, sự chia xa và với Nguyễn Đình Thi cũng vậy, đó là người ra đi đầu không ngoảnh lại,  nhưng vẫn còn vấn vương và lưu luyến với mảnh đất và con người nơi đây. Tác giả viết về sự ra đi đẹp nhưng thấm đẫm nỗi buồn.

Ở khổ thơ thứ 1 là sự diễn tả tâm trạng buồn, bâng khuâng, nhưng đến với khổ thơ thứ hai là một cảm xúc vui vẻ và tươi mới hơn.Từ hoài niệm về mùa thu Hà Nội xưa, tác giả dẫn vào cảm xúc về mùa thu đất nước, trong cảnh hiện tại ở chiến khu Việt Bắc:

Mùa thu nay khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre phấp phới
Trời thu thay áo mới

Bài thơ có sự chuyển đổi về âm điệu, nhịp điệu: những câu thơ ngắn với những thanh nhịp nhanh, rộn ràng; sự phối hợp âm thanh với vần trắc và thanh trắc. Cũng là một mùa thu của một đất nước, nhưng nó đã thay đổi khác hơn xưa, mùa thu của sự yêu đời, của sự phấn khởi. Sự thay đổi của thiên nhiên làm cho tâm trạng của con người cũng thay đổi. Điều này chứng tỏ sự tinh tế, trong cảm xúc của Nguyễn Đình Thi đã tạo nên một mùa thu đất nước mới mẻ hơn.

“Trong biếc nói cười thiết tha!
Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa”.

Từ cảm xúc về mùa thu đất nước,Nguyến Đình Thi dẫn dắt đến sự bộc bạch tình cảm mến yêu tha thiết và tự hào. Những từ chỉ định “đây” tạo nên sự khẳng định chủ quyền, lãnh thổ, và sự tự hào về đất nước. Giờ đây nước này là của chúng ta với những cánh đồng thơm mát, những ngả đường bát ngát và những dòng sông đỏ nặng phù sa.

Tác giả hết sức tỉ mỉ trong sự diễn tả những hình tượng của đất nước như trời xanh, cánh đồng, ngả đường, dòng sông. Đây là những gì tượng trưng cho đất nước, cho sự tự do của con người Việt Nam.

Ở khổ thơ thứ hai là sự miêu tả tỉ mỉ về không gian, nhưng đến khổ thơ thứ  ba tác giả chuyển sang miêu tả hình tượng đất nước qua chiều dài thời gian:

Nước chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất.

Bên cạnh tác giả Nguyễn Đình Thi, thì tác giả Nguyễn Khoa Điềm cũng mang đến cho người đọc một hình tượng đất nước vô cùng hùng vĩ và bất khuất:

“Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang đất nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng
Em ơi em, đất nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên đất nước muôn đời…”
(Mặt đường khát vọng)

Đất nước chúng ta là một đất nước có chiều dài lịch sử, đất nước của những con người chưa bao giờ khuất, đất nước của những con người luôn anh dũng đứng lên chống lại quân thù. Hai câu thơ là sự khái quát cao về truyền thống chống giặc ngoại xâm bất khuất của con người Việt. Những tinh thần bất khuất, anh dũng đó được tác giả miêu tả tỉ mỉ trong những câu thơ tiếp theo:

Ðêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về!
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Những đêm dài hành quân nung nấu

Câu thơ giàu giá trị tạo hình, gây ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc bằng hình ảnh đập mạnh vào cảm giác. “Ôi những cánh đồng quê chảy máu. Dây thép gai đâm nát trời chiều”, thể hiện sự hi sinh, gian khổ trong những năm chiến tranh. Trong buổi chiều tà, những dây thép gai của quân thù như xé nát trời chiều, đó là sự thể hiện sự căm giận, tức tối với quân thù. Và trên cái nền của hiện thức đất nước là tâm trạng của người chiến sĩ:

Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.

Đó là sự thể hiện tâm trạng của một tác giả có tâm hồn lãng mạn và sâu sắc. Bên cạnh tình yêu với đất nước mang tình cảm chúng, thì tác giả miêu tả đến tâm trạng riêng của những người chiến sĩ là nhớ người yêu.

Từ những năm đau thương chiến đấu
Ðã ngời lên nét mặt quê hương

Tiếp đến là những câu thơ viết về Đất nước qua những năm đau thương chiến đấu nay đã thay đổi, đã sáng ngời. Trong chiến đấu gian lao và đau thương càng thấy vẻ đẹp quê hương “ngời lên”, lòng căm thù giặc càng thêm “sôi sục”.

Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta
Thằng giặc Tây, thằng chúa đất
Ðứa đè cổ, đứa lột da…

Những từ ngữ”bay”, “thằng” “đứa” càng thêm diện tả sự căm thù, sự khinh bỉ của nhân dân Việt Nam với lũ giặc xâm lăng.

Xiềng xích chúng bay không khoá được.
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay không bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà

Tiếp đến là những câu thơ thể hiện tinh thần yêu nước, tinh thần chiến đấu chống giặc ngoại xâm vô cùng anh dũng. Câu thơ với những âm hưởng trùng điệp diễn tả những ý tưởng về đất nước được nhà thơ suy ngẫm trong thời gian dài.

Súng nổ rung trời giận dữ
Người lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng loà.

Ở khổ thơ cuối được tác giả viết theo thể thơ lục ngôn. Tác giả đã vận dụng những từ ngữ như “nước vỡ bờ” để ca ngợi sức mạnh chiến đấu vô cùng anh dũng của dân tộc ta. Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh tượng trưng cho sự đứng dậy hào hùng, chói lọi trong khói lửa chiến đấu, từ đau thương căm hờn của đất nước.

Đất nước Nguyễn Đình Thi là một trong những thành công nhất của Nguyễn Đình Thi, thể hiện tấm lòng yêu nước, thương dân trong những năm kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Và đây cũng là một trong những tác phẩm văn học hay của làng văn học Việt. Và vì thế mà Đất Nước luôn sống mãi trong lòng người dân Việt.

Cuộc sống -